Arheologlar Ýylgynlydepe ýadygärliginde geçirilen gazuw-agtaryş işlerinde miladydan öňki 3-nji müňýyllygyň başyna degişli gaplaňyň iki sany süňküni tapdylar. Bu barada «International Journal»-yna salgylanyp «N+1» ýazýar.
Bu tapyndylar häzirki Türkmenistanyň günortasynda eýýäm eneolit döwründe iri pişikleri awlanandygynyň ilkinji subutnamasydyr. Mundan başga-da, alymlaryň pikiriçe, öldürilen haýwanyň derisi däp-dessur üçin ulanylana meňzeýär.
Arheologlar 1980-nji ýyllardan bäri häzirki Türkmenistanyň günorta-gündogarynda, Aşgabatdan takmynan 240 km uzaklykda ýerleşýän Ýylgynlydepede irki daýhançylygyň yzlaryny öwrenýärler. Gazuw-agtaryş işleri bu ýerdäki şäherçäniň miladydan öňki V müňýyllygyň ortalarynda ýa-da ikinji ýarymynda ýüze çykandygyny we biziň eramyzyň 3100 — 2900-nji ýyllaryna çenli dowam edendigini görkezdi.
Bu döwürde alymlar dini däpleriň ýerine ýetirilýän ýerlerini, ybadathana toplumlary diýlip hasaplanylýan adaty bolmadyk binagärlik toplumlarynyň galyndylaryny tapdylar. Mundan başga-da, alymlar ýaşaýyş otaglarynyň, ussahanalaryň we önümçilik howlularynyň üstüni açdylar.
Ýylgynlydepede diňe bir arhitekturasy bilen çäklenmän, eýsem diwar suratlary, palçyk we daş antropomorf plastmassalar, köp sanly mis artefaktlary bilen hem tanalýar. Bu bolsa metallurgiýanyň ýokary derejesini görkezýär. Soňky ýyllaryň haýran galdyryjy tapyndylarynyň arasynda zenan heýkeljigi hem ünsi özüne çekýär.
Russiýa Ylymlar akademiýasynyň maddy medeniýet taryhy institutyndan Alekseý Kasparow we Natalýa Solowýewa 2019-njy ýylda Ýylgynlydepede geçirilen gazuw-agtaryş işlerinden iki sany tapyndy hödürlediler. Arheologlar bu ýerden iri ýyrtyjy pişigiň iki sany süňküni tapdylar. Soňky gözlegler olaryň gaplaňa degişlidigini görkezdi. Olaryň tapylan gatlagy b.e. öň 3-nji müňýyllygyň başlaryna degişlidir.
Alymlar barmagyň gyrasynda gurallaryň galdyran aýratyn yzlaryny gördüler. Onda deriniň dyrnaklar bilen birlikde aýrylandygy görünýär. Gaplaň derisi däp-dessur maksatlary üçin ulanylana meňzeýär. Sebäbi eşik ýa-da gapydan asmak üçin dyrnaklaryň deride galmagy zerur däl.
Arheologlaryň pikiriçe, bu sebitiň gadymy ýadygärliklerinden hiç wagt gaplaň süňkleri tapylmandyr. Ylmy edebiýatda diňe iki ýerde orta asyr gatlaklarynda gazylan linkslaryň süňklerine salgylanmalar tapyldy. Mundan başga-da, deslapky maglumatlara görä, Ýylgynlydepäniň golaýynda ýerleşýän Ulug-depede bürünç eýýamyna degişli bolan ýabany pişigiň galyndylary tapyldy. Şeýle-de bolsa, bu süňkleriň görnüşleri barada heniz maglumat ýok. Arheologlar täze tapyndylaryň häzirki Türkmenistanyň günortasyndaky eneolit döwründe edilen uly awyň ilkinji we şu wagta çenli ýeke-täk subutnamasydygy barada netijä geldiler.
