Türkmenistana güýzüň salkyn howasy aralaşýar, onuň ýany bilen bolsa häzirki döwürde iň köp ýaýran ýokanç kesel bolmagynda galýan ýiti respirator keselleriniň möwsümi gelýär. BSGG-nyň maglumatlaryna görä, dünýädäki her üçünji adam her ýylda ýiti respirator kesellerinden ejir çekýär.
Häzirki wagtda dümewiň öňüni almagyň täsirli usuly bar – her ýyl üstünlikli geçirilýän sanjym.
Emma dümew wirusyndan başga-da, respirator ýokançlyklaryna sebäp bolýan başga-da köp patogenler bar. Olara garşy ýönekeý öňüni alyş çäreleri bilen hem göreşmek mümkindir. Hususan-da, respirator medeniýetini – jemgyýetçilik ýerlerinde respirator keselleriniň ýaýramagyny peseltmäge gönükdirilen özüňi alyp barmagyň ýönekeý we täsirli düzgünleriniň toplumyny berjaý etmek wajypdyr. Olaryň esasylaryny sanap geçeliň.
Üsgürilende ýa-da asgyrylanda:
- ýüzüňizi daş-töwerekdäki adamlardan başga tarapa öwrüň; burnuňyzy we agzyňyzy elýaglyk bilen ýapyň, bir gezeklik kagyz salfetkalary ulanyň;
- ulanylandan soň derrew kagyz salfetkany zibil gutusyna zyňyň;
- salfetka ýa-da elýaglyk bolmadyk ýagdaýynda, üsgüreniňizde ýa-da asgyranyňyzda agzyňyzy tirsegiňiziň iç tarapy ýa-da ýeňiňiz bilen ýapyň;
- eger mümkin bolsa, her gezek asgyranyňyzdan, burnuňyzy süpüreniňizden ýa-da üsgüreniňizden soň, şeýle hem burun süpürgijini zyňanyňyzdan soň elleriňizi sabyn bilen ýuwuň ýa-da antiseptik serişdäni ulanyň;
- eger jaýyň umumy meýdanynda başga adamlaryň ýakynynda bolsaňyz, örtük dakynyň;
- keseliňiz hakda maşgalaňyza we dostlaryňyza habar beriň. Gorag örtügini dakynmak keseliň beýleki adamlara ýokuşmagynyň öňüni alýar.
Keseliň inkubasiýa döwründe – onuň alamatlary ýüze çykmazyndan birnäçe sagatdan birnäçe güne çenli aralykda başgalara ýokuşýandygyny ýatdan çykarmaly däldir. Şonuň üçin heniz ýiti respirator ýokanç keselleri ýokuşmadyk adamlar hem ýönekeý düzgünleri berjaý etmelidirler:
- hassa görünýän, gyzgyny galýan we üsgürýän adamlar bilen ýakyn gatnaşykdan gaça durmaly;
- gujaklamakdan, öpmekden, elleşip salamlaşmakdan gaça durmaly;
- keseliň güýjeýän döwründe köp adamly ýerlere barmakdan gaça durmaly ýa-da ol ýerlerde geçirilýän wagty gysgaltmaly;
- eliňizi agzyňyza we burnuňyza degirmezlige synanyşmaly;
- elleriň arassaçylygyna üns bermeli – elleri sabyn we bol suw bilen ýygy-ýygydan ýuwmaly ýa-da spirt esasly dezinfeksiýa serişdesini ulanmaly;
- ýaşaýyş otaglarynda arassa howanyň akymyny artdyrmaly, mümkin boldugyça ýygy-ýygydan penjireleri açmaly;
- näsag adam bilen aragatnaşykda gorag örtüklerini dakynmaly;
- sagdyn durmuş ýörelgesine eýermeli (gowy uky, deňagramly iýmitlenmek, beden işjeňligi, arassa howada yzygiderli gezelenç etmek).
Eger keselden gaça durmak başartmadyk bolsa, öýde galyň, lukmany çagyryň we özüňizi özbaşdak bejermäge synanyşmaň.
