Şu ýyl “Türkmenistanyň nebiti we gazy — OGT 2025” halkara maslahaty we sergisi öz 30 ýyllygyny belleýär we bu senäniň Birleşen Milletler Guramasynyň 1995-nji ýylyň 12-nji dekabrynda Türkmenistanyň Hemişelik Bitaraplyk derejesini ykrar etmeginiň 30 ýyllygy bilen utgaşmagy aýratyn many berýär.

Geçen üç onýyllykda Bitaraplyk Türkmenistanyň döwlet syýasatynyň özenine öwrüldi, ýurduň halkara hukuk ýagdaýyny berkidip, içki durnuklylygyny üpjün etdi we netijeli halkara ykdysady hyzmatdaşlygy üçin giň mümkinçilikleri açdy.

Energetika pudagynda bu ýörelge Türkmenistana ynamdar we durnukly hyzmatdaş hökmünde halkara abraý gazandyrdy, özara ynanyşmagy güýçlendirdi hem-de ýurduň tebigy serişdelerini dünýä bazarlary bilen baglanyşdyrýan serhetara taslamalaryň ygtybarlylygyny pugtalandyrdy.

Üýtgeýän energetika şertlerinde ähmiýetli forum

OGT 2025 dünýä bazarlarynyň bir wagtyň özünde üpjünçiligiň ygtybarlylygyny hem-de energetika geçişiniň öňe gidişini talap edýän döwründe, ýurdumyzyň esasy energetika forumy hökmünde öz ornuny tassyklaýar.

Ägirt uly gaz ýataklarynyň senagat taýdan özleşdirilmeginden we sebitara infrastrukturanyň ösdürilmeginden başlap, metan zyňyndylarynyň azaltmak hem-de täze maýa goýum gurallaryny ornaşdyrmak ýaly ugurlar boýunça, şu ýylyň maksatnamasy netije berýän, anyk çäreler bilen utgaşdyrylan giňişleýin pikir alyşmaga niýetlenendir.

Ýokary derejeli plenar mejlisine gatnaşmak

Ýubileý OGT 2025 maslahaty forumyň taryhyndaky iň wekilçilikli plenar mejlisleriniň biri bilen açylar. Plenar mejlisine Özbegistanyň Energetika ministri Žurabek Mirzamahmudow, Halkara Gaz Bileleşiginiň (IGU) prezidenti Andrea Steýjer, PETRONAS-yň ýerine ýetiriji wise-prezidenti Mohd Jukris Abdul Wahab, S&P Global-yň başlygynyň orunbasary Deniýel Ýergin, SOCAR-yň prezidenti Rowşan Najaf, BOTAŞ-yň baş direktory Abdulwahit Fidan, ADNOC XRG-niň işewürligi ösdürmek boýunça müdiri Abdulla Al Şamsi ýaly bütindünýä energetika pudagynda möhüm orny eýelýän görnükli ýüzler hem-de iri halkara guramalarynyň we pudak birleşikleriniň ýolbaşçylary gatnaşar.

Olaryň çykyşlary energetika syýasatynyň ähmiýetli ugurlaryny, bazardaky täze tendensiýalary we tehnologiýa hem-de maýa goýum hyzmatdaşlygyny ornaşdyrmagyň amaly ugurlaryny giňden açyp görkezmäge mümkinçilik berer.

BMG-niň deslapky gepleşigi — “Energiýa parahatçylyk we abadançylyk ugrunda”

21 oktýabrda, resmi açylyşdan öň, “Energiýa parahatçylyk we abadançylyk ugrunda: Türkmenistanyň DÖM-7-e we global energetika geçişine goşandy” atly ýörite mejlis geçiriler.

Gepleşik BMG-niň Türkmenistandaky Hemişelik Utgaşdyryjysy jenap Dmitriý Şlapaçenkonyň alyp baryjylygynda guralar we energiýa howpsuzlygy, durnukly ösüş hem-de energetika geçiş meseleleri boýunça strategik pikir alyşmagy maksat edinýär.

Üns merkezinde Bitaraplygyň we halkara hyzmatdaşlygynyň ähmiýeti, şeýle hem hemmeler üçin ygtybarly, elýeterli we durnukly energiýa üpjünçiligi üpjün etmäge hem-de Durnukly Ösüşiň 7-nji maksadyna (Elýeterli we arassa energiýa) ýetmäge Türkmenistanyň goşandy bolar.

OGT 2025-iň tehniki maslahaty

Forumyň çäginde Nebit inženerleriniň jemgyýeti (SPE) we S&P Global Commodity Insights (Platts) bilen hyzmatdaşlykda tehniki maslahat geçiriler.

Halkara dört ýörite mejlisden ybarat bolup, tehnologik we dolandyryş çözgütleri boýunça amaly tejribäni alyşmaga gönükdiriler.

SPE bilen taýýarlanylan iki tehniki mejlis:

- döwrebap buraw usullary we aşaky duz gatlaklarynyň özleşdirilişi;

- sanlaşdyrma, gözegçilik, metan zyňyndylarynyň ölçelmegi we azaltmak, şeýle hem ömrüni dowam etdirýän ýataklaryň optimizasiýasy.

S&P Global Commodity Insights bilen guralýan iki strategik mejlis:

- dünýäniň teklip-isleg deňagramlylygy, bahalaryň emele gelişi we maýa goýum ugurlary;

- adam kapitaly: hünärmen taýýarlygy, geljekki baş ukyplar we zähmet bazarynyň energetika geçişine uýgunlaşdyrylmagy.

Bu platforma milli energetika kompaniýalarynyň, degişli ministrlikleriň, uniwersitetleriň we ylmy institutlaryň hünärmenleri üçin halkara tejribäni paýlaşmakda möhüm mümkinçilik döredýär.

Fireside Chats: Energetikada maliýeleşdiriş we maýa goýumlar

Ilkinji gezek OGT 2025 iki sany Fireside Chat görnüşli ýörite mejlisi hödürleýär.

- “Maýa goýujynyň garaýşy” — halkara maliýe guramalarynyň we strategik hyzmatdaşlaryň taslamalaryň töwekgelçiligine, ýerine ýetiriliş möhletlerine we maýa goýum özüne çekijiligine baha beriş tejribesini açar.

- “Arassa energiýany maliýeleşdirmek: mümkinçilikler we talaplar” — häzirki zaman maliýe gurallary we kapital gurluşlary, satyn alyş (offtake) şertnamalary, aç-açanlyk we ESG standartlaryna laýyklyk meselelerini beýan eder.

Maksat — energetika taslamalarynyň maliýeleşdirilişindäki häzirki ugurlary seljermek we milli başlangyçlary halkara aç-açanlyk, durnuklylyk we jogapkärçilik ölçegleri bilen deňleşdirmekdir.

Gerimiň we işewür hyzmatdaşlygyň güýçlenmegi

30 ýyllyk baý tejribe bilen OGT 2025 gatnaşygyň giň gerimine çykýar.

Şu günki günde 70 ýurtdan 1 200-den gowrak wekiliň gatnaşmagy tassyklanyldy — bu görkeziji Türkmenistanyň Ýewraziýanyň möhüm energetika merkezi hökmünde berk ornuny görkezýär.

Sergä 100-den gowrak kompaniýa gatnaşar, bu bolsa geçen ýyl bilen deňeşdirilende takmynan 50% ösüş diýmekdir. Şol bir wagtyň özünde, 50-den gowrak kompaniýa foruma ilkinji gezek gelýär — bu ýagdaý Türkmen bazarynyň açyklygynyň we täze halkara hyzmatdaşlaryň artýan gyzyklanmasynyň aýdyň subutnamasydyr.

Sergi meýdançasy döwrebap tehnologiýalaryň giň gerimini görkezýär: halkara kompaniýalaryň täzeliklerini tanatmak üçin göni tanyşdyryş zolagy hem-de täze gatnaşyklary ýola goýmaga ýardam berýän ýörite B2B meýdançasy guralar.

Mundan başga-da, döwlet konsernleriň, degişli ministrlikleriň we daşary ýurt kompaniýalarynyň ýolbaşçylary bilen anyk maksatly “bir-birege” iş duşuşyklary geçiriler. Bu ugur gepleşigiň gönükdirilenligini artdyrýar, taslamalaryň utgaşyklygyny çaltlaşdyrýar we halkara hyzmatdaşlygynyň täsirini ýokarlandyrýar.

Şeýlelikde, OGT 2025 diňe pikir alyşylýan meýdança däl, eýsem täze energetika hyzmatdaşlyklaryny we maýa goýum çözgütlerini ösdürmegiň amaly guraly hökmünde hereket edýär.

Maýa goýumlar, energiýa, ösüş

OGT 2025-iň merkezinde Türkmenistanyň uzak möhletleýin energetika geljegini kesgitleýän maýa goýum taslamalary durýar:

- Galkynyş — dünýä derejesindäki iri gaz ýatagy: özleşdirmegiň indiki tapgyry, gaýtadan işlemegiň we kompressiýanyň döwrebaplaşdyrylmagy, üpjünçiligiň ygtybarlylygyny we çalt uýgunlaşma mümkinçiliklerini artdyrmak üçin;

- TAPI — Türkmenistan–Owganystan–Päkistan–Hindistan trans-milli gaz geçirijisiniň gurluşygy — sebitara energiýa utgaşygynyň we hyzmatdaşlygynyň sütünleriniň biri;

- Hazar deňziniň türkmen tapgyry — täze deňiz bloklarynyň ösdürilmegi, hereket edýän aktiwleriň optimizasiýasy, buraw, deňiz we logistika hyzmatlarynyň ösdürilmegi;

- Gaz we nebit-himiýa — polimerler, ammiak, metanol we olefinler öndürýän birişdirilen toplumlaryň durmuşa geçirilmegi: eksportyň diwersifikasiýasyny we ykdysady durnuklylygy güýçlendirýär.

Esasy ýörelge — integrasiýa we netijelilik: ýerasty serişdeleriň netijeli dolandyrylyşy ulag-aragatnaşyk we gaýtadan işlemek infrastrukturasynyň ösüşi bilen utgaşyp, önümçiligiň ygtybarlylygyny durnukly girdejilere hem-de uzakmöhletli maýa goýum özüne çekijiligine öwürýär.

OGT 2025 — diňe duşuşyklar toplumy däl, eýsem amaly hyzmatdaşlygyň häzirki zaman platformasy bolup, döwlet edaralaryny, milli kompaniýalary, halkara korporasiýalary, maliýe guramalaryny we tehnologik hyzmatdaşlary durnukly ösüş ugrunda bilelikde hereket etmäge birleşdirýär. Milli ösüş strategiýasyny dünýäniň energetika gün tertibi bilen sazlaşdyrmak arkaly forum halkara ynanyşygyny berkidýär we Türkmenistany ynamdar hyzmatdaş hem-de Ýewraziýanyň energetika dialogynyň merkezi gatnaşyjysy hökmünde görkezýär.

OGT-niň 30 ýyllygy, üç onýyllygyň netijeli hyzmatdaşlygyny bellemegiň bir bölegi bolmak bilen, ýurduň innowasiýalara, durnuklylyga we umumy abadançylyga gönükdirilen geljegine tarap ynamly ädimidir.