Duýgudaşlyk — beýleki adamlaryň duýgularyna düşünmek, şeýle hem paýlaşmak ukybydyr. Duýgudaşlygyň iki sany esasy görnüşi bar: emosional (duýgudaşlyk ukyby) we kognitiw (beýleki adamlaryň duýgularynyň sebäplerini bilmek we oňa düşünmek ukyby). Duýgudaşlyk endikleri çaganyň ösüş aýratynlyklaryny göz öňünde tutup, eýýäm kiçi ýaşlaryndan ösdürilip bilner.
Duýgudaşlygyň ýaşa görä kämilleşdirilmegi:
Doglandan wagtyndan bir ýyla çenli:
Çagalar ene-atalar bilen aragatnaşyk arkaly ynanmagy öwrenýärler;
Işjeň täsir etmek möhümdir: gürleşmek, aýdym aýtmak, gujaklamak;
Çaganyň zerurlyklaryna öz wagtynda jogap beriň;
Ýüz keşbiňiz we ses äheňiňiz arkaly aladalanýandygyňyzy görkeziň.
1 — 3 ýaş:
Çagalar başgalarda görýän duýgularyny ýüze çykaryp başlaýarlar;
Duýgularyňy söz bilen aýtmaly;
Aladaçyllyk hereketlerini höweslendiriň;
Duýgudaşlygy ösdürmek üçin sahnaly oýunlary ulanyň;
3 — 5 ýaş:
Işjeň diňlemek endikleri ösdürilýär;
Dostluk gatnaşyklary ösýär;
Başgalaryň duýgulary barada soraglary berip durmaly;
Duýgudaşlyk bildirmek babatda şahsy mysaly görkeziň.
Amaly maslahatlar:
Maşgalada duýgudaşlyk atmosferasyny dörediň:
Duýgulary aç-açan ara alyp maslahatlaşyň;
Birek-birek barada aladalanyň;
Başgalaryň duýgularyna täsir etmegi höweslendiriň.
Oýun usullaryny ulanyň:
Duýgy häsiýetleri;
Suratlar we fotosuratlar bilen işlemek;
Kitap gahrymanlarynyň duýgularyny ara alyp maslahatlaşmak;
Özüňi alyp barşyň we duýgularyň arasynda baglanyşyk döretmek.
Sebäp we täsir gatnaşyklaryna düşünmegi ösdüriň:
Adamlaryň näme üçin käbir duýgulary başdan geçirýändigini düşündiriň;
Göwnüne degen adamlaryňy goldamagyň ýollaryny tapmaga kömek ediň;
Kitaplardaky ýagdaýlary çagaňyzyň şahsy tejribeleri bilen baglanyşdyryň.
Duýgudaşlygy tejribe arkaly öwrediň:
Kadaly ötünç soramagyny talap etmäň;
Başgalaryň hereketleriniň we duýgularynyň arasyndaky baglanyşygy görkeziň;
Hoşniýetliligiň we aladanyň şahsy nusgasyny görkeziň.
Duýgudaşlygy ösdürmegiň ene-atalaryň sabyrlylygyny we hemişe ünsüni talap edýän uzak wagtlyk işdigini ýatdan çykarmaly däldiris. Üstünligiň açary çaga bilen ynamdar gatnaşyk döretmek we duýgularyna hem-de başdan geçirmelerine tüýs ýürekden gyzyklanma görkezmekdir.
Duýgudaşlygy netijeli ösdürmek üçin çagaňyza ünsli bolmaly, ünsüňizi sowýan zatlary (telefonlar, telewizor) öçürmeli we göni aragatnaşyk hem-de emosional aragatnaşyk üçin mümkinçilikleri döretmeli. Diňe şeýdip, çaga dünýäni beýleki adamlaryň gözleri bilen görmegi we hakyky duýgudaşlygy ösdürip biler.
Peýdalanylan çeşme: blog.sunschool.ru
