Mevcut son verilere ve UNICEF'in küresel eğilimler hakkında yaptığı değerlendirmesine göre, 2024 yılında silahlı çatışmaların dünyadaki çocuklar üzerindeki olumsuz etkisi rekor bir düzeye ulaştı.

Tahmini rakamlara göre, günümüzde giderek daha fazla sayıda çocuk ya çatışmalı bölgelerde yaşıyor ya da çatışmalar ve şiddet nedeniyle göç etmek zorunda kalıyor. Bu durumdan etkilenen rekor sayıda çocuğun hakları da ihlal ediliyor. Söz konusu çocuklar yaralanıyor, okula gidemiyor, aşılarını kaçırıyor, aşırı derecede yetersiz besleniyor ve hatta bazıları hayatlarını kaybediyor. Bu sayının giderek daha da artması bekleniyor. Dünyadaki tüm insani ihtiyaçların yaklaşık yüzde 80'i çatışmalar nedeniyle ortaya çıkıyor. Çatışmalar ayrıca temiz su, gıda ve sağlık hizmetleri de dahil dünya genelindeki temel ihtiyaçların karşılanmasını da güçleştiriyor.

473 milyondan fazla çocuk, diğer bir deyişle dünya genelindeki yaklaşık her altı çocuktan biri, çatışmalardan etkilenen bölgelerde yaşıyor. Dünyada II. Dünya Savaşı'ndan bu yana kaydedilen en fazla çatışma, içinde bulunduğumuz bu dönemde yaşanıyor. 1990’larda tüm dünyadakai çatışmalı bölgelerde yaşayan çocukların oranı yüzde 10 civarındayken bu oran günümüzde neredeyse iki katına çıkarak yüzde 19'a ulaştı.

2023'ün sonu itibariyle 47,2 milyon çocuk çatışma ve şiddet nedeniyle yerinden edildi. 2024'te Haiti, Lübnan, Myanmar, Filistin Devleti ve Sudan da dahil olmak üzere birçok yerde yaşanan çatışmalardaki artış eğilimi, ileride daha da fazla göç yaşanacağına işaret ediyor. Çocuklar dünya nüfusunun yüzde 30'unu oluşturuyor, ancak ortalama olarak mülteci nüfusunun yaklaşık yüzde 40'ını ve ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin yüzde 49'unu temsil ediyorlar. Çatışmalardan etkilenen ülkelerde, nüfusun ortalama üçte birinden fazlası (yüzde 34,8) yoksul iken, çatışmalardan etkilenmeyen ülkelerde bu oranın yüzde 10'un biraz üzerinde olduğu gözleniyor.

UNICEF Genel Direktörü Catherine Russell, "2024 yılı, çatışmalı bölgelerde yaşayan çocuklar açısından neredeyse her bakımdan UNICEF tarihinin en kötü yıllarından biri oldu. Bu yıl, hem olumsuzluklardan etkilenen çocuk sayısı hem de bu olumsuzlukların çocukların yaşamları üzerindeki etki düzeyi açısından, son derece kötü bir yıldı. Çatışma bölgesinde büyüyen bir çocuğun, barışın hüküm sürdüğü yerlerde yaşayan bir çocuğa kıyasla okula gidememe, yetersiz beslenme veya tekrar tekrar evini terk etmek zorunda kalma ihtimali çok daha yüksek. Bu, bizim yeni normalimiz olmamalı. Dünyanın kontrolsüz savaşları nedeniyle bir çocuk neslinin zarar görmesine izin veremeyiz" dedi.

Birleşmiş Milletler; 2023'ten itibaren mevcut en son verilerde, 22.557 çocuğa yönelik 32.990 ağır ihlal rekorunu doğruladı. Bu, Güvenlik Konseyi'nin çocuğa karşı şiddet olaylarını izlemeyi zorunlu hale getirmesinden bu yana kaydedilen en yüksek sayı. Ağır ihlallerin sayısında genel bir artış eğilimi gözlemleniyor. Örneğin, Gazze'de binlerce çocuk öldürüldü ve yaralandı ve BM, Ukrayna'da 2024'ün ilk 9 ayında 2023'ün tamamından daha fazla çocuk kaybı olduğunu doğruladı. Bu sayıların yeni yılda daha da artması muhtemel görünüyor.

Çatışma ortamlarında tecavüze ve cinsel şiddete ilişkin bildirimlerin artması nedeniyle, kadınlar ve kız çocukları için durum özellikle endişe verici bir seviyeye ulaştı. Haiti'de bu yıl şimdiye kadar raporlanan çocuklara yönelik cinsel şiddet olaylarında yüzde 1.000'lik bir artış oldu. Silahlı çatışma durumlarında, engelli çocuklar da orantısız bir şekilde şiddete ve hak ihlallerine maruz kalmakta.

Çatışmalı bölgelerde eğitim ciddi şekilde kesintiye uğradı. Çatışmalardan etkilenen ülkelerde 52 milyondan fazla çocuğun okula gidemediği tahmin ediliyor. Gazze Şeridi'ndeki çocuklar ve Sudan'daki çocukların önemli bir kısmı bir yıldan fazla bir süredir okula gidemezken, Ukrayna, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Suriye gibi ülkelerde okullar hasar gördü, yıkıldı veya başka bir amaç için kullanılmaya başlandı. Bu nedenle, milyonlarca çocuk eğitimden mahrum kaldı. Eğitim altyapısının tahrip edilmesi ve okullara yakın alanlardaki tehlikeler, bu bölgelerdeki çocuklar için halihazırda kötü olan eğitim durumunu daha da kötüleştirdi.

Çatışma ve silahlı şiddet; bu bölgelerin büyük bir kısmında gıda sistemlerini olumsuz yönde etkileyerek açlığa neden olmaya devam ediyor, halkları yerinden ediyor ve insani yardımlara erişimi engelliyor. Diğer yandan, çatışmalı bölgelerde çocuklar arasında yetersiz beslenmenin de kaygı verici seviyelere yükseldiği gözlemleniyor. Örneğin Sudan'ın Kuzey Darfur bölgesinde 2017'den bu yana ilk kez kıtlık tespit edildi. 2024 yılında, çatışmalardan etkilenen beş ülkede yarım milyondan fazla insanın, en üst düzey gıda güvensizliği durumuna işaret eden IPC* Faz 5 koşullarında yaşadığı tahmin ediliyor.

Çatışmalar, çocukların önemli sağlık hizmetlerine erişimini de güçleştiriyor. Aşılanmamış ve eksik aşılanmış çocukların yaklaşık %40’ı çatışmalardan kısmen veya tamamen etkilenen ülkelerde yaşıyor. Söz konusu çocuklar; güvenlik, beslenme ve sağlık hizmetlerine erişemedikleri için kızamık ve çocuk felci gibi salgın hastalıklar karşısında da savunmasız kalıyor.

Çatışmalar, çocukların ruh sağlığı üzerinde de yıkıcı etkiler yaratıyor. Şiddet, yıkım ve sevdiklerinin kaybı, çocuklarda depresyon, kabus, uyku güçlüğü, agresif veya içine kapanık davranışlar, üzüntü ve korku gibi çeşitli tepkilere neden olabiliyor.

2024 yılında ayrıca, dünyanın çeşitli bölgelerinde insani yardım alanında çalışan 281 yardım görevlisi hayatını kaybetti. Bu yıl, daha önceki rekorlar aşıldı ve 2024, en çok sayıda insani yardım personelinin öldüğü yıl oldu.

Russell açıklamasında; "Savaş bölgelerindeki çocuklar, her gün hayatta kalma mücadelesi veriyor ve bu durum onları çocukluklarından mahrum bırakıyor. Çocukların okulları bombalandı, evleri yıkıldı ve aileleri parçalandı. Bu çocuklar; sadece güvenliklerini ve temel hizmetlere erişimlerini değil, aynı zamanda oynama, öğrenme ve sadece çocuk olma şanslarını da kaybettiler. Dünya, bu çocukları yüzüstü bıraktı. 2025'te bu gidişatı tersine çevirerek çocukların hayatlarını kurtarmak ve iyileştirmek için çok daha fazlasını yapmalıyız” dedi.

UNICEF, çatışmalarda yer alan tüm taraflara ve bu taraflar üzerinde etkisi olan herkese, çocukların çektiği acılara son vermek, çocuk haklarını korumak ve uluslararası insancıl hukuk kapsamındaki yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamak için kararlı adımlar atmaları çağrısında bulunuyor.

Kaynak: UNICEF Türkiye