Uluslararası Doğa Koruma Birliği'nin (IUCN) 'Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi'nde yapılan son güncellemeye göre, dünyadaki ağaç türlerinin üçte birinden biraz fazlası artık yok olma riski altında.
İlk kez, dünyadaki ağaçların büyük bir kısmı listeye eklendi ve IUCN tarafından değerlendirilen 47.282 türden en az 16.425'inin neslinin tükenme riski altında olduğu ortaya çıktı.
Bu da ağaçların artık IUCN Kırmızı Listesindeki türlerin dörtte birinden fazlasını oluşturduğu anlamına geliyor.
Tehdit altındaki ağaçların sayısı, tehdit altındaki kuşların, memelilerin, sürüngenlerin ve amfibilerin toplam sayısının iki katından fazla ve ağaç türleri, dünya çapında 192 ülkede yok olma tehlikesi altında.
Listenin hazırlanmasına destek veren Botanic Gardens Conservation International'ın küresel ağaç değerlendirme sorumlusu Dr. Malin Rivers, "Bu kapsamlı analiz, ağaçların korunma durumuna ilişkin ilk küresel resmi ortaya koyuyor" diyor ve ekliyor:
"Bu çalışma, 1.000'den fazla ağaç uzmanının katıldığı küresel bir çabadır. İnsanları ve gezegeni desteklemek amacıyla yerel, ulusal ve uluslararası ağaç koruma eylemlerini büyütmek için birlikte çalışmaya devam etmemiz gerekiyor."
Birçok ekosistemin belirleyici unsuru olan ağaçların kaybı, binlerce diğer bitki, mantar ve hayvan için de büyük bir tehdit oluşturmakta. Ağaçlar, karbon, su ve besin döngülerinin yanı sıra toprak oluşumu ve iklim düzenlemesinde de önemli bir rol oynayarak yeryüzündeki yaşamın temeli olarak görülüyor.
IUCN'nin listesinde yer alan 5.000'den fazla türün inşaatlarda kereste olarak, 2.000'den fazla türün ise ilaç, gıda ve yakıt olarak kullanıldığı, ağaçların insanlar için de hayati önem taşıdığı belirtiliyor.
Kew Kraliyet Botanik Bahçeleri'nde kıdemli araştırma lideri olan Dr. Eimear Nic Lughadha, "Ağaçların ekosistemler ve insanlar için önemi göz önüne alındığında, Küresel Ağaç Değerlendirmesi'nin önemi tartışmasız" diyor.
"Her üç ağaçtan birinin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu gösteren bu korkutucu istatistiğin acil eylemi teşvik edeceğini ve koruma planlarında bilgilendirmek üzere kullanılacağını umuyoruz."
İklim değişikliği ağaçları giderek daha fazla tehdit ediyor - özellikle de deniz seviyesinin yükselmesinin ve daha güçlü fırtınaların risk oluşturduğu tropik bölgelerde.
IUCN'ye göre, tehdit altındaki türlerin en yüksek oranı adalarda bulunuyor. Bunlar özellikle kentsel gelişim veya tarımdan kaynaklanan ormansızlaşmanın yanı sıra istilacı türler ve hastalıklara karşı savunmasızlar.
Güney Amerika, dünyadaki en büyük ağaç türü çeşitliliğine ev sahipliği yapmakta. Değerlendirilen 13.668 türden yalnızca 3.356'sının veya yüzde 25'inin neslinin tükenme tehlikesi altında olduğu belirtildi.
Kolombiya'da yapılan çalışmalar, ulusal koruma çabalarına katkı sağladı.
Nesli tehlike altındaki yedi manolya türü, yerel ve ulusal hükümet tarafından planlama politikalarının hayata geçirilmesi için faydalanılacak beş yeni 'Önemli Biyoçeşitlilik Alanı'nın belirlenmesinde kullanıldı.
Ancak Dr. Nic Lughadha, bu düşük oranın Güney Amerika için bir kazanım olmadığını belirtiyor:
"Bu oran kesinlikle artacaktır çünkü Güney Amerika'daki pek çok ağaç türü henüz bilimde tanımlanmamış durumda ve bilim için yeni olan ağaç türlerinin yok olma tehdidi altında olma olasılığı daha yüksek."
IUCN, bu yeni değerlendirmenin doğadaki gerilemeyi tersine çevirmek üzere harekete geçilmesine yardımcı olacak eşsiz bir araç olarak kullanılabileceğini umuyor.
Küresel Ağaç Değerlendirmesi'nin büyük bölümünü finanse eden Fondation Franklinia'nın genel müdürü Jean-Christophe Vie, dünyadaki ağaçları vuran yok olma kriziyle etkin bir şekilde mücadele etmek için nerede harekete geçilmesi gerektiğinin bilindiğini söylüyor.
"Harekete geçmemek için hiçbir mazeret yok. Bu kadar çok sayıda tehdit altındaki ağaç türü varken yapılacak iş çok büyük, ama çoktan başlandı bile. Pek çok STK, botanik bahçesi, üniversite ve diğerleri harika işler yapıyor ve sadece vakfımızın destekledikleri 1.000'den fazla tehdit altındaki türü koruyor."
Vie, Gana, Kolombiya, Şili ve Kenya gibi bazı ülkelerde ağaç türlerinin korunmasına yönelik ulusal stratejilerin halihazırda yürürlükte olduğunu belirtiyor. Gabon gibi diğer ülkeler de ağaçlar için önemli alanlar belirlemiş durumda.
"Ağaçlar iklim değişikliğine karşı kolay bir çözüm olarak görülüyor ve her yere ağaç dikiliyor; ancak ağaçlandırmanın yapılış şeklinin büyük ölçüde iyileştirilmesi, türlerin çeşitlendirilmesi ve tehdit altındaki türlerin ağaç dikme planlarına dahil edilmesi gerekiyor" diye ekliyor.
"Hükümetler, orman müdürlükleri, şirketler ve aslında her vatandaş bunu kolayca yapabilir ve hem iklim değişikliği hem de biyoçeşitlilik krizleriyle mücadele ederek hızlı bir şekilde olumlu bir etkide bulunabilir."
Kaynak: Euronews
