Türkmen Garabogaz köl aýlagy – dünýäde sulfat duzlarynyň iň uly ýatagy

12:1603.08.2022
0
30219

Garabogaz köl aýlagy iň baý mineral ýataklarynyň biridir. Şeýle hem bu ýer dünýädäki sulfat duzlarynyň toplanan iň uly ýatagy hasaplanýar. Aýlagdaky natriý sulfatynyň ätiýaçlyk gorlary milliardlarça tonna barabardyr.

Aýlagyň baý mineral baýlyklaryna natriý sulfaty, ýod, brom, kaliý, kükürt, mis, sink, käbir uran duzlary, litiniň agramly bölegi, bor kislotasy, glauber duzy (mirabilit) we beýlekiler girýär. Bu elementleriň ählisi eksport mümkinçiligine eýedir, çünki olar senagat talaplaryna laýyk gelýärler.

Aýlagyň basseýni Türkmenistanda, Hazar deňziniň gündogar kenarynda ýerleşýär we 18 müň inedördül kilometrden gowrak meýdany eýeleýär. Tomus aýlarynda Günüň ýylylygynyň täsiri bilen ondan 16 km3 çenli suw bugarýar. Aýlagdaky suwuň derejesi deňziňkiden pesdir, şonuň üçin hem deňiz suwy bilen yzygiderli doldurylýar, şeýlelikde duzlar toplanýar.

Türkmenistan Ylymlar akademiýasynyň Himiýa institutynyň maglumatlaryna görä, şorluklarda, litiý, kaliý, bor, brom we ş.m. ýaly senagatda we oba hojalygynda uly islegden peýdalanýan gymmatly elementleriň birleşmeleri saklanýar.

Häzirki wagtda aýlagyň baýlyklaryny has tygşytly özleşdirmek üçin «Türkmenhimiýa» döwlet konserni «Garabogaz köl aýlagynyň gidromineral çig mallaryny toplumlaýyn gaýtadan işlemek üçin himiýa toplumynyň gurluşygynyň tehniki-ykdysady esaslandyryşy» boýunça ýapyk bäsleşik geçirýär.

Türkmenistan Ylymlar akademiýasynyň Himiýa institutynyň alymlary Garabogaz köl aýlagy boýunça uzak wagtyň dowamynda iş alyp barýarlar. Mysal üçin, tebigy gidromineral çig mallaryň himiýa we tehnologiýa barlaghanasynyň işgärleri bioşfiti giňden ulanmak boýunça barlaglary geçirýärler. Barlaghananyň aspirantlary seýrek elementleri, şol sanda litiý we brom birleşmelerini çykarmak tehnologiýalary bilen meşgullanýar. Bu barada «Нейтральный Туркменистан» gazetiniň sahypalarynda Türkmenistanyň Ylymlar akademiýasynyň Himiýa institutynyň barlaghanasynyň başlygy Serdar Mämmedow habar berdi.

Teswirler
Teswir ýazmak üçin içeri giriň ýa-da registrasiýa boluň